Breve e proveitosa noticia da barbaría de Paderna

A barbaría de Manuel de Paderna estaba instalada nos baixos cla palleira de Roibás. Paderna, despois de alugar o local, abriu no mesmo unha fiestra enmarcada en branco e con luces á estrada que cruza a vila. Desde a fiestra óllase a estrada, a casa de Redondo, a Cortiña Nova -propiedade dos Hortas- e a casa pequena de Roibás, hoxe pechada. 

[...] Unha das grandes fraquezas de Paderna era o fútbol. Sempre se mostrou moi parcial do Deportivo da Coruña. Na compaña de don Francisco Roca, nativo de Outeiro de Rei, que se foi para Vilalba fundar un famoso café e ser presidente vitalicio do Rácing Clube Vilalbés, e doutros afeccionados de Outeiro d e Rei, ían mo1tos domingos na «rubia» -unha furgoneta de nove prazas-de Isidoro de Rábade até A Coruña para presenciar os partidos de fútbol do Deportivo. Paderna tiña unha grande paixón polo famoso gardarredes deportivista Acuña. Cando casou Acuña, Paderna compuxo uns versos á efeméride e non sabemos se llos chegou a enviar a Acuña ou non. Paderna dicía que Acuña era un «porteiro-gardameta» porque se trataba d o máis grand e de todos e cun nome só non lle chegaba.

   O caso foi que a revista deportiva Marca -daquela aínda non era diario-publicou un grande retrato de Acuña. Paderna retallouno e pegouno, na parede do local onde exercía a súa industria de barbeiro. Debaixo puxo estes versos da súa invención:

Aquí tendes un poeta
chamado don Xan Acuña

gran porteiro-gardameta

do Deportivo Coruña ...

Non hai quen lle META gol
a este PORTEIRO xenial,

pois o Sol con ser o Sol
non se achega ao seu portal!

   Os versos estaban escritos en tinta azul. A palabra META, con maiúsculas, figuraba en negro. Paderna dicía a quen quixora escoitalo que se trataba dunha alusión á revista deportiva Meta, que se editaba en Vigo e que logo ía fenecer, polo cal adiantándose, xa escribía en mouro o seu nome, pois é a cor propia da marte e aos defuntos cómpre respectalos para que fagan o mesmo con nós cando cheguemos a tal extremo. Canto á palabra PORTEIRO escrita en vermello, conviña destacala por dúas razóns ben evidentes para calquera que non fose unha besta brava, a saber:

   a) Acuña merecíaa que fose destacada a súa función dentro do Deportivo, pois, ademais de ser o mellor xogador deportivista. tamén o era do mundo.

   b) Ao destacar a palabra PORTEIRO, Paderna estábase nomeando a si mesmo. Ben consideradas as cousas, un alguacil de concello -e el era o alguacil propietario do Concello de Outeiro de Rei-vén a ser o mesmo que un porteiro. Ao deixar escrita aquela palabra daquel xeito, calquera erudito do futuro decatarase de que o autor dos afortunados versos era Paderne. Xa se sabe: os versos saen do nume do poeta, o pobo fainos seus e, ao cabo de vinte ou corenta xeracións, xa ninguén sabe o nome do autor. El non era un incauto e ben sabía o que facía e por que o facía. Vale máis coello no prato que cento no mato. A quen Deus lla dá, que San Pedro lla bendiga. A bos entendedores, poucas palabras...

Fragmento do relato homónimo de A tribo ten catro ríos, Manuel María.

Iso ímolo cambiar nós

- Gústache o fútbol? -a voz da Saínza sácaa dos seus pensamentos escuros de deserción.

- Que? -a que lle faltaba agora.

- Que se che gusta o fútbol. Ou o baloncesto. Aurora encalle os ombreiros coma única resposta.

- A min si. Estou farta de que os nenos sempre ocupen o campo. Pero en que século vivimos? As nenas tamén podemos xogar ao fútbol. Eu vou esixir que me deixen xogar. Vés? As outras non queren porque non saben e dálles medo.

Saínza bota unha gargallada. Aurora non contesta nada e volve encoller os ombreiros. Saínza déixaa onde está e diríxese ao campo con esa enerxía incontrolable.

- Ei, vós! -bérralles aos rapaces, e está claro que non vai parar ata que o consiga. Saínza anda sempre rodeada de nenas e nenos por igual. Provócalles confusión, é evidente. Ela, Aurora, é unha chapona de libro, nunca mellor dito. Estuda e non se relaciona con ninguén. Saca sempre de oito para arriba e o resto semella non interesarlle nada. Mais Saínza non é así. As súas cualiflcacións son de chapona pero o seu carácter non. Está sempre metida en falcatruadas, corre e compite cos rapaces cando e como quere. Téñenlle respecto. Aínda así, de aí a que a deixen xogar ao fútbol hai un pedazo. Aurora observa a acalorada discusión entre a Saínza e o grupo de nenos, maiores algúns, que ocupan a pista de fútbol. Non sabe do que falan pero está claro que Saínza está levando as de perder. Por iso semella desistir. Mais Aurora non o ere. Retírase. Aurora obsérvaa avanzar ata o bordo do campo para deixar que o xogo comece de novo. Cando o balón está en xogo, simplemente entra no campo e, coma un lóstrego, rouba a pelota a quen a ten, esquiva a todo o que se lle pon por diante e avanza. Ten os pés áxiles e corre trinta veces máis ca eles. Cando se dá conta ten os dous equipos detrás dela pero non lle dan a correr nin moito menos lle dan quitado o balón por moitas entradas bestas que lle fagan. Saínza vai concentrada pero rindo de todos eles, paseándose campo arriba e abaixo ata que se detén en medio campo e xuta un fungueirolo que cruza a porta, que obviamente non ten rede, na dirección de Aurora.

A pista desbócase. Saínza berra cos nenos e os nenos con Saínza. Aurora pensa se lle van pegar ou que, pero cando colle o balón e se achega para entregadlo de novo (o gusto do tacto nas mans, o coiro vello que lle recorda xogar ao fútbol co seu pai porque en L'Hospitalet tampouco lles deixaban ás nenas xogar no colexio) decátase de que en realidade discuten por ver en que equipo vai xogar a Saínza.

- Escollo eu o meu equipo -dixera ela decidida, sempre segura de si, mais sen arrogancias.

Aurora ía deixar o balón no chan e volver ao seu punto de observación cando ve a Saínza sinalala.

- Ela vén comigo.

Os nenos, ante a dúbida das capacidades futbolísticas de Aurora, pero coa certeza das da Saínza, calan. Igual que cala Aurora. Non quere dicir nada nin sabe que facer pero a idea de xogar ao fútbol é máis poderosa ca a rabia e a timidez. Cando se dá conta está correndo pola pista detrás do balón. Mágoa que o recreo sexa tan curto e que o timbre toque tan axiña.

Cando remata, Saínza achégase a ela e pásalle o brazo polos ombreiros, como fan os xogadores de fútbol ao saír do campo na tele.

-Ves que mundo? As mulleres sempre ternos que ser o dobre de boas para facer nada. Iso ímolo cambiar nós. Mañá dámoslle ao baloncesto?  

María Reimóndez, fragmento de As cousas que non queremos oír,
 2017, Xerais