O fútbol na miña nenez e xuventude

A miña infancia en Quiroga debeu transcorrer dun xeito máis ben feliz, pois non gardo dela unha acordanza tristeira, agás algúns pesadelos que asoballan a lembranza como inoportuno banzado.

Os intres máis ledos confundíanse cos xogos. Alacadabamos, como se di en Quiroga en lugar de alasar, detrás dunha marfallada redonda, feita de trapos, dunha lata de sardiñas, dunha pelota de goma ou dun balón de coiro, en ocasións excepcionais, como os cás tras da lebre. O fútbol practicabámolo na zona baixa da praza central do pobo, denantes de Madrid a carón da Tabacaleira, rexida por Dona Flora, lanzal muller de cabelos brancos, parente de Ernesto Guerra da Cal.

Ás veces as pernas, esmiuzadas polo racionamento e a avitaminose e cangadas polo peso dos galochos, non sabían dirixir con acerto o balón. Este, antolladizo e desmandado, petaba co bazuncho do seu corpo nos cristais dalgunha fiestra rompéndoos. Deseguida aparecía na ventá a Señora Tomasa guindando badaladas verbais de improperios contra nós. Axiña o Pedelas, dilixente alguacil, amosaba a súa humanidade pola rúa do Velasquillo. Ao non decatarnos da súa presencia, varias pelotas e algún balón de coiro, desasisados e probes deles, pagaron a súa ousadía coa morte súbita na afiada navalla do funcionario do concello.

Os partidos de fútbol da equipa do réxime, o Real Madrid, escoitabámolos a través dunha radio Marconi instalada no bar do Tito, hoxe tamén mergullado na rebotica inapelable da memoria. O bar, ateigado de xente e fumo, semellaba un fumadeiro de opio. Imaxinábamos as evolucións dos xogadores grazas a elocuencia narrativa e a voz envolvente de Matías Prats ou Enrique Mariñas. As imaxes da Televisión actual adormecen o maxín, facultade intelectiva imprescindible para promover unha integral formación na idade infantil.

Perante os recreos da escola do Teixelo tamén practicabámolo balompé nun triángulo, hoxe finado por mor da asoballante febre do cemento, a carón do portalón do pazo dos Carujos, enfeitizado co escudo de armas dos Condes de San Martiño. Hoxe do pazo non fica nin a semente, pois foi derrubado pola teima construtora actual que non respecta nin a memoria histórica. Onde se atopará a rica biblioteca, que eu mesmo puiden ollar cando a finca pertencía ó Señor Pol Piñeiro?.

Os domingos organizábamos partidos de fútbol contra os de San Clodio no Toural, en San Martiño, ou no campo da Labradía, en San Clodio, pola estrada do Salto, a carón do camiño de ferro e non lonxe da igrexa parroquial. Coa indumentaria semellábamos a equipa do Real Madrid: camiseta branca de felpa, dous calzóns de lenzo de Xubia contrapostos para que non saíra o paxariño, calcetíns de la e galochas de becerro, co solo de madeira forrado de goma das rodas de coche. Sen a consabida liorta o ritual futboleiro ficaba incompleto. Ás veces corríannos a coiazos e tiñamos que pasar a toda presa o Sil pola Ola, a Praia, a Pena de Xesucristo, o Carrizo ou a pena da Lapa. Esta aliñación durante moito tempo foi máis témera que os once mosqueteiros: Tino, Rafa, Pepucho, Hilario, Pocholo, Romulín, Chelito, Xaime, Cholis, Xermán e Jarrín.

No Seminario das Ermitas, Ourense, estiven dende o ano 1954 até o 1958, os primeiros catro anos de bacharelato. Alí a única afección permitida era a futboleira. Mais o campo de fútbol atopábase no curuto do monte, a uns 3 quilómetros das instalacións relixiosas. Entre a subida, o tempo do xogo e a baixada volvías derrengado, tendo en conta, ademais, que as nosas forzas eran moi magras en virtude da escaseza vitamínica do réxime alimenticio a que nos sometía o reitor, D. Filipe. Nunha época, baixo o padroádego dun superior, Don Vitorino, moi querencioso do fútbol, escoitábamos pola radio as evolucións do Real Madrid, a equipa do réxime, na Copa de Europa. Coleccionaba eu uns cromos de futbolistas, que traían unhas libras de chocolate fabricado na Rúa-Petín. Precisábase encher os recadros dun libro con todas as equipas de primeira división para obter un balón ou unha prancha eléctrica. A miña ilusión secreta era agasallar á miña mai con unha relucinte nova prancha, pois decatábame dos traballos que pasaba coa vella de brasas. Mais un prefecto, Don Nicasio, moi dado ós rezos e dabondo místico, deu en argallar que tanta afección ó fútbol disipábanos espiritualmente. Convenceu ó reitor e un malfadado día rexistraron as malas, que por obrigada norma debían atoparse abertas. Arramplaron coa colección de cromos e queimáronos. A rabecha estivo a piques de xogarme unha mala pasada. Si chego a ser home, non me houberan abafado de tal xeito, a semellanza do neno de Castelao que lle subministraron unha purga á forza.

No curso 1959-50 trasladeime ao Seminario de Lugo para estudar Filosofía e Teoloxía. E tamén alí o tempo de recreo e folganza enchiámolo co fútbol, que, sen dúbida, supoñía unha pracenteira fuga naquel monótono quefacer cotián. Nesta época confeso un pecado xuvenil: ser un fervente seareiro do Real Madrid. Formei, como defensa esquerdo enérxico e contundente, no cadro "internacional" da selección do Seminario. Tiven a honra de pertencer a un corpo defensivo de sona, chamado do "Caurel" e integrado por Aián, cancerbeiro, Hilario, Vicente e Estévez, tripla trincheira protectora. Ademais, dende sexto curso o novo bispo, Monseñor Ona de Echave, xa nos permitiu xogar cos calzóns curtos de futbolista normalizado. O anterior, Don Rafael Balanzá, pensaba que o ensino das canelas era provocativo e emitira tallantes ordes para desafogar as nosas enerxías xuvenís, no campo de area situado a carón dos muros do cárcere lucense, revestidos dun pulcro e honesto chándal longo. Os únicos espectadores foráneos eran os presos, que adoecían por asomarse ás ventás para ollar as nosas evolucións futboleiras. Cantos devezos e ansias de liberdade fomos quen de suscitar nas súas imaxinacións nós que en certo xeito tamén vivíamos prisioneiros dalgunhas cadeas!.

Pra Xosé Anxo Varela dende a lembranza saudosa dunha patria irmá

Xosé Estévez
(publicado por Canti orixinalmente en Entreno diario)

O valor non se adestra

Asómaste ante a pequena multitude que acudiu a celebración na Casa-Museo en Outeiro, apretas os dentes e turras polo alento que parece fuxir esvaradío mentres lle escoitas á túa antecesora:

"... hai amores soaves

que n'inda vir se sinten, nin se ve cando entraren

pola mimosa porta que o corazón lles abre..."

É o momento, tócache. É igual que tirar un penalti, pensas. Podes facelo, sabes que é o gol da vitoria: lanzas as verbas con toda a forza dos teus dezasete anos á espreita do mundo.

"... hai uns negros amores de índole pezoñenta

que privan os espritos, que turban as conciencias,

Hai, si. Ben o sabes ti. Compartiches o vestiario moitas tempadas con un, nas categorías inferiores. Foi facéndote súa entre adestramentos e xogos compartidos. Di el que cho ensinou todo, coma se ti nunca pelexases polo balón coa mesma forza e non tiveses outros intereses que os seus.

"... que morden se acariñan, que cando miran queiman.

Que dan dores de rabia, que manchan e que afrentan."

Cando rematou o conto dos equipos mixtos, a cousa non foi a mellor, el seguiute dominando, pero alomenos cando voabas no céspede cara á gardameta rival, sentindo nas veas a mesma emoción que rachaba as gorxas das escasas seareiras que asisten aos partidos femininos, eras un trebón de luz que el non podía lixar.

"Mas val morrer de friaxe

que quentarse á súa fogueira."

Xa foi. Es libre. Cubriches ben os ocos coa barreira, non vai marcar. Viñeches aquí porque quixeches, porque el ensinouche máis ben nada e agora xa non é quen anota os puntos no marcador. Decides ti, coma onte, enfrontando a durísima entrada coa que tentou de novo facer de ti un pandeiro ao contarlle o teu plan para este domingo 24 de febreiro pola mañá.

-A que vas ir? Que se che perdeu alí? Ademais, non xogas mañá?

-Xogo pola tarde. Non está reñido xogar ao fútbol con ler a Rosalía!

Eva Teixeiro
(publicado por Canti orixinalmente en Entreno diario)

Hai uns meses abrimos esta páxina nova no blog para darlle unha perspectiva máis global, a nivel contidos, a nivel esforzos, a nivel perspectivas e expectativas. Faltaba tocar unha tecla comunicante, esta naceu de Eva, a autora deste primeiro novo episodio. Ela é un vaso comunicante, unha traballadora incansable, unha docente insaciable, sempre pegada a un libro. Foi o xeito de empezar a pegar puzzles sonoros e visuais de índole diversa. Así arredor empezaron a caer froitos procedentes de árbores diversas, alumnos seus, compañeiros de traballo, despois empezaron tirando uns doutros compañeiros da prensa, algúns baixo pseudónimo comprensiblemente, outros peñistas e seguidores de equipos diversos querendo aportar... e espero que a contribución non teña un fin remoto. Así pois, doullle outra pequena entrada a esta prolongación:

(publicado por Canti orixinalmente en Entreno diario)

Por alusións

(Domingo Fontán e Otero)

Acercome a este rincón apartado, por que se respira mellor, porque un destes breves relatos, non sei se inspirou na miña experienciavital, ou naceu da experiencia vital doutra persoa. A verdade é que a pesares do punto de partida as coincidencias son exiguas, por non dicer ningunha. Pra empezar se naquel relato a protagonista era unha muller, no meu caso chámome Manuel Fernández. Eu tamén recalei en Noia o día do ascenso do Taboada a Preferente. E ese día a miña vida tamén cambiou pra sempre. No meu caso fun coa miña panda de amigos, xa de mañá cedo, xa coa idea de ir xantar berberechos e outras viandas da ría. Realmente eu quería ir e levar a meu pai, pero non tiven xeito de convencelo, el fora secretario do clube en diversas ocasións, estivo xa na fundación aló polo 1973, iba naquela xunta, e máis pra diante estivo en duas xuntas máis. Viviu unha Copa da Montaña, e as outras dúas que se gañaron da copa Deputación. Pero a Noia non quixo vir, dixo que non estaba xa pra eses trotes, que a viaxe era moi longa, e que non tiña o corazón pra sustos e disgustos. O caso foi que polo que me contaron era dos que estaba recibir a expedición de volta a Taboada, cando todo o pobo se volcou á rúa esperanando no picho, e chorou alí con todo o mundo mentres repartia abrazos a esgallla. Eu non volvín pra Taboada, quedeime de farra por Noia toda noite, celebrándoo por tódolos bares da comarca, porque nos recibían coma se foran eles quen ascenderan, xa no campo nos deixaron desfrutar do champagne que tiñan preparado pra eles por se se dera o caso. O caso é que non vin xente tan amigable. Acabamos feitos un cisco, cunha esmorga tal, cantando polos baretos e cantinas onde nos metiamos, metémonos a peña no bolsillo. Ata nos xuntamos cos da Peña Berberechos, que eran os máis forofos do equipo, e con quen durante o partido case as houbo negras por que se asentaron detrás da portería de Roi coa mala idea de tocarlle as narices seguido. Cando rematou o partido todo aquilo pasou e quedou esquencido o momento. Tamén foi o caso que comemos e bebemos máis da conta e eu non tiven mellor sorte, xa de madrugada, que caer na beirarrúa e abrir a cabeza, o suficiente coma pra darme trinta puntos de sutura e votar inconsciente dous días no Hospital da Costa. Total que armei a mairimonena, fodinlles a festa aos colegas, e meus pais, que non quixeran vir por non sufrir, tiveron que vir coidar de min unha semana porque houbo traumatismo craneoencefálico ademais, e era o máis recomendable uns días de repouso. Repouso que foi pouco, porque en canto recuperei a consciencia, coñecín a Pilar, unha enfermeira de Noia e que máis vos vou contar, que por acó sigo. Meu pai envellecendo cada día un pouquichiño máis, pero sigue indo á Medela sempre que fai unha boa tarde, eu cada vez vou menos por que a nenos medrados, traballos redoblados; vou a San Lázaro de cando en vez, ata me fixen socio o primeiro ano que o Noia CF ascencendeu a Terceira División, pero non é o mesmo. Sigo ao Taboada nas redes sociais,no facebook, no twitter, no instagram, e non deixo de ler as crónicas e velas fotos no blog de tódolos partidos. Pero tampouco é o mesmo.

(publicado por Canti orixinalmente en Entreno diario)