O planeta nun pé

Milleiros de quilómetros separan un indio amazónico co número 9 da camiseta de Ronaldo pintado no lombo duns tuareg que atravesan o Sáhara na busca dunha improvisada antena para sintonizar o Mundial de fútbol, e duns nómades mongois que procuran a sintonía precorrendo o deserto a cabalo e coa televisión ás costas. Milleiros de quilómetros os separan, pero o fútbol úneos nunha paixón común que leva a estes divertidos paradoxos da globalización que son o tema da película La gran final.

A paixón polo fútbol atravesa o planeta como unha descarga eléctrica. É algo universal. Persoas que se descoñecen xúntanse e abrázanse como se existise entre eles un afecto e unha camaradería antiga. A ilusión pola vitoria elimina calquera tipo de fronteira, calquera prexuízo. Só importa o que os une: a cor das camisetas do seu equipo. O que confirma unha afirmación que lin recentemente na prensa: “o fútbol demostra que as barreiras das culturas son franqueables por unha paixón tan intanxible como esas mesmas barreiras”.

O futbol, menosprezado ata hai pouco como os tebeos e as novelas de vaqueiros por ser de consumo popular e masivo, mereceu nos últimos anos un recoñecemento e unha revalorización que non precisaba. Os intelectuais, os facedores de teorías e literatura, os investigadores semióticos baixaron ao campo de xogo, achegáronse aos siareiros, aos xogadores e ao árbitro, acompañaron o futbol de cualificativos como épico, heroico, divino, e expandírono en substantivos como afervoamento, forza, idolatría e mesmo patria e bandeira. Tamén os directores de cine se achegan a el. E vaian como exemplo as tres últimas películas nas que se trata o tema: a devandita La Gran final, a mexicana El gol, e a hispano alemana Galatasaray-Depor, con magníficas interpretacións, segundo a crítica, de Luis Tosar e Miguel de Lira.

Do fútbol a min quédame o eco nostálxico dos locutores do Carrusel Deportivo, imaxino que como á maioría de vostedes. Non me producen o mesmo efecto agora as voces televisivas que invaden os patios coa retransmisión do Mundial de Alemaña. A nostalxia ten esas cousas, non se pode actualizar como un antivirus. E tampouco lle acabo de atopar ao fútbol ese encanto da maxia e das estratexias, nin esa metáfora que o relaciona coa mesma vida, cos seus claroescuros, coa maravilla de que cada partido, cada accidente que se converte en gol, sexa único, como únicos son os nosos propios accidentes.

Para os afeccionados o fútbol é épica, beleza, estratexia e diversión. A min merécenme o máis grande respecto, porque cada quen procucra agochos e espazos abertos para berrar a alegría ou calar a derrota. Eu observo ao meu pai sentado diante da tele cando hai partido. Véxoo emocionado, nervioso, inquedo cando lanzan un penalti contra o equipo dos seus amores, e teño a sensación de que o xogador na área de penalti non lle vai dar un chute a unha pelota, senón ao mesmo Planeta Terra. Así de grande chega a ser un balón cando está a piques de entrar nunha portería.

Anxos Sumai, texto emitido o 29/6/2006 no Diario Cultural da Radio Galega